اروندرود و تاثیر آن در مناسبات ایران و عراق

این تحقیق در صدد بررسی تاثیر اروند رود بر روابط ایران و همسایه غربی (عثمانی و عراق) است. امروزه فصل مهمی از حقوق بین الملل به نظام حقوقی رودهای بین المللی اختصاص دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی اصول، قواعد و عرفهای حقوق بین الملل در رابطه با اروند رود است. در این تحقیق ضمن طرح قراردادهای صلحی که بین ایران و عثمانی از 450 سال پیش منعقد شده با ذکر تاریخ انعقاد، قراردادهای مهنم با در نظر گرفتن زمینه های انعقاد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. همچنین نظام حقوقی رودخانه های بین المللی و رودخانه اروند رود در یک سیر تاریخی بررسی شده است. انگیزه تحقیق آن است که عراق شروع جنگ را با ادعای حاکمیت مطلق بر اروند رود آغاز نمود و قرارداد 1975 را باطل اعلام کرد و پایان مخاصمات هم تحت شرایطی با به رسمیت شناختن قرارداد 1975 پایان یافت. از آنجایی که بیشتر مسائل تنش زا بین ایران و عراق متاثر از ژئوپلیتیک و میراث تاریخی دو کشور است و آسیب پذیری عمده عراق جغرافیایی سیاسی دشوار و محدودیت دسترسی به این کشور به سواحل دریاهای آزاد است که برای بررسی این جغرافیایی دشوار عراق و نگاهی که به اروند رود در طی تاریخ داشته و توجیه که ایران به رودخانه مرزی اروند رود دارد منجر شد که در این راستا 3 فرضیه مطرح گردد که عبارتند از:1- کارکردهای اروند رود را حمل و نقل آبی و ایفای نقش مرزی آن تشکیل می دهد.2- شکل گیری دیدگاههای متعارض و مشترک دو کشور متاثر از نیاز هر دو کشور به اروند رود بعنوان راه آبی و تامین امنیت و کیفیت ادعا نسبت به آن می باشد. 3- کیفیت نگرش دو کشور به اروند رود بر شکل گیری روابط خصمانه بین دو کشور تاثیر داشته است. روش تحقیق توصیفی-تحلیل با رویکرد تاریخی و اسنادی انجام گرفته و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و جمع آوری اطلاعات از فرمانداری های آبادان و خرمشهر، بنادر و کشتی رانی، وزارت کشور و وزارت امور خارجه بوده است. در نهایت فرضیات مطرح شده مورد تایید قرار گرفته و مشخص گردید عامل اصلی تنش و جنگ بین ایران و عراق کیفیت نگرش و ادعای دو کشور نسبت به اروند رود می باشد.